Monday, December 12, 2016

मेरो घरभेटी

६०-६२ शालतिर म मंगलबजारको कुनै गल्ली भित्र बस्थे । कुनै घरपेटिको घरमा । उन्कै सम्झनामा - एक कोलाज्,ती दिनका र उनको पोर्ट्रेट ।


५० औ बर्षमा आफ्नो उमेर्को 
पाइलाहरु राख्दै गरेको
ब्यथितिले थिचियर , मिचियर
असह्य पिडाहरुको बिचमा
अढाइसय हड्डिहरु लियर
यउटा माम्सपिन्ड स्वचालित भइरहेको
नकोरियको कपाल, झुस्स दारी
थेप्चो नाक र अग्लो कद लियर
निगार पियुदै
मेरो घरभेटी 
(1)

सगरमाथा झै उठेको उस्को टोपी
सागर झै गडेको उस्को गाला
सृस्‍टि र प्रलयको
चक्र देखेको उस्को नयन
ब्ञजनी जिब्रो र
शिल्पी हात
धर्तिलाई चुम्बन गरेको
उस्को पाउहरु
मानौ उु पूर्ण,
१ अलिखित ईतिहास हो
मेरो घरबेटी
(2)

प्रत्यक सालको महङीले थिचियर
कुप्रो परेको उस्को ढाड
बजेट भाषाण सँग बड्ने उस्को तापमान
अनी
लिपी हरायको बर्बराहट
रक्सिको नशामा चुर भयर
 भुत र भबिश्यकोदर्शन हाक्दै
चुक पाक्दै गर्दाकोसमयबोध जसरी
बिस्तारि कुराको उठान अनी बैठान गर्ने
मेरो घरबेटी
(3)

अत्याधिक तापसङै
बिस्तारि उठ्ने फोका सरि
रक्सिको नशामा
आफ्नो ब्यदनाको
भुतका रोदन र पिडाको
प्रेतात्मको पोको
जेनतेन जोगाइराखेको
आफ्नो
मौलिकता गुमाउनेदिनको पर्खाइमा
यक्लो चौतारीमा बसेको
मेरो घरबेटी
(4)


बिदेशियका सन्तान
मरेकी श्रीमतीको  यादमा
अहोरात्र यकन्त साधन गर्दै
प्रतकक्ष्य साक्षात्कार गर्ने
अभिलाषामाकुनै अस्त्र बनाउन
आफ्नो हड्डिहरु घोटिरहेको
मेरो घरभेटी
(5)

आबरण

गुम्बा नजिकको चिया पसल । बुद्ध का शान्ती सन्देशहरुको एउटा कोलाहाल छ । छुटाउन नसकिने गरी मिसियका ध्बनी तरङगहरु । सिर खौरेका  हातमा माला घुमाउुदै मन्त्र उच्चारण गरिरहेका पित भिक्छुहरु ।यस्तै कोलाहाल को छेउमा रहेको चिया पसलमा  एउटा छेस्को र म सँगई चिया पिउदै छौ । चिया को सुरुप सुरुप को आबाज गाढा छ । धुवा उुडदैछ , धुलो झर्दैछ  ।  दुबै मौन । मौनता को बिचमानै छेस्कोले  मुख खोल्छ । 
आफ्नो  आबरण हेरेको छ्स ?
उु रोकिन्छ ।
फेरी केइ समयपछी बोल्छ - केही मा सुहाउने पनि छैनस ।
म मौन छु ।प्रतिकृया बिहिन ।
केही समयपछी अनी त नि ? म मुख खोल्छु ।
उु मौन बस्छ । 


मौनता कै बिचमा मा खल्ती छामे । चानचुन केही पैसा निकाले । दाई पैसा, यती भने । उु  सँग हात मिलाउछु मौनतामै  । हामी अगाडि बड्छौ  । दुई फरक दिशा अगालछौ । बाटा भरी आफ्नो आबरणको कल्पना गरे । साचै यो अबरण के हो ? अनी म कस्तो देखिन्छु होला । के तेसले भनेको जस्तो बेढंगको छु त । 


कोठा कती खेर पुगे थाहा नै भयन । ऐना को अगाडि आफुलाई उभ्याय । ऐना एउटा बस्तु जस्ले उतार्छ  आफ्नो स्वरूप जस्ताको तस्तै । हेरी रहे । फरक फर्क फरक आकृतिहरु चल्मलाय । कहिले शान्त र सौम्य को आभस भयो । लाग्यो कुनै योगिको जस्तो शान्त स्थिर प्राय  आँखा । आँखाको झिम्काइ सँग त्यो कतै बिलायो । आँखा झिम्काइ सँग पृथ्वी घुम्यो ।  अघिको योगिको मुखाक्रिती बिग्रिदै गयर  एउटा भयानक राक्षसमा परिवर्तन भयो । सोच्न नसकिने गरी परिवर्तन हुन थाल्यो । डार्विन का पुस्ता सम्म पुगियो । आकृतिहरु यक्पछी अको गर्दै चल्मलाई रह्यो सतहमा । 

आबरणको घनले  मस्तिस्कलाई लगातार प्रहार गरिरह्यो । उत्तर को खोजिमा । साच्चै यो आबरण के हो ?  टाउकोमा  आबरणको अर्थ छ कि खोतल खातल गरे । पाईन ।  नजिकै लडिराखेको शब्दकोश पल्टाय ।  उत्तर मिल्यो - कुनै पनि चिज या बस्तुको  बाहिरी बनाबाट जो सन्दौर्य सुचक हुन्छ ।अर्थ को प्राप्ती पछी म छेस्काको आबरणलाई जोडदार रुपमा घोल्छु र छोडछु ।केही समय पछी थिग्रिन्छ । थिग्रिसकेपछिको छानेको छेस्काको आबरण यस्तो हुन्छ । 

 उचाईमा मध्यम तर म भन्दा चानचुन दुई इन्च अग्लो । उठेको र कपालले स्थान छोडि आफ्नो क्षेत्र बिस्तार् गरेको निधार । गहिरा आँखा ।केही सुनियका र काला आँखाका डिलहरु । शायद मध्य रात सम्मको अनिन्ध्राले होला । गोलो अनुहार को बिचमा इज्जतिलो नाक । श्यामल बर्ण को भयपनी मन्द मुस्कुराइरहने । 


के आबरण  सत्य हो ?  नत्र मेरो आबरण उपर किन यती धेरै खिसिटिउरी हुन्छ । कि यो सोच्ने मस्तिस्क सत्य हो । कि टाउका पिछ्यका सत्य । कि दुबै झुट ? सत्यता को रङ पोतियका असत्य र भ्रमका पाठ त होइनन । गम खायर बस्दै छु । आखिर के हो ? केन्द्रै  बोल्छ , समाधान दिन्छ । बाहिरी सतह नै हो गुदि केन्द्र नै हो ।सतहको भेद गर्ने दृष्‍टि केन्द्र नै बनाउछ । 

मस्तिस्क भित्र रहेको अर्को मस्तिस्कले आबरणलाई घच्घचाउछ । गुजुल्टा का गुजुल्टा स्नायुहरुमा झन्कार पैदा गर्छ । स्नायुहरुले खुटाउन नसकेको गन्जागोललाई दृष्‍टिको पर्दाले जालझेलतिर उन्मुख गराउछ  । सत्य र असत्य को भेद पाइदैन । सत्य सत्यनै भयो असत्यपनी सत्यतातिर लम्किरहेको भान पर्छ । दुई मस्तिस्क बिच्को लडाईंमा असङख्य बिकार हरु पैदा गर्छ । बिकार को बिचमानै मान्छे रुमलिन्छ कुहिरोको काग जसरी ।

आबरण  सत्य कि गुदि ? यो प्रश्न अनुतरित नै छ । साधारण प्राय बुझाईमा आबरण सत्यको पर्दा हुन्छ ।  एउटा पर्दा जो आँफैमा असत्य र झुटको गर्वमा हुर्केको हुन्छ। आपको आबरणले आपको गुदिलाई बचाउछ । अझ भनौ त्याभित्रको अर्को आफु बन्ने शक्तिलाई बचाउछ । तर आबरण महानताको कथा लेखिन्छ ।  असङख्य  रेखाहरु कोरिन्छ । खिनाउरा कलम झन खीइन्छ । आबरण सत्यता लेख्दा लेख्दै । मन नलागी नलागी लेखियका आबरण सत्यका बङाटिङा अक्षेरहरु । आबरणले भरियका खोस्टाका चा\ङहरु ।

गुदि सत्य नि  । आम् बुझाईमा गुदि सत्य हुँदैन  गुदि दृष्‍टिगत छैन । असङख्य आबरण भित्र लुकाइराख्छ आफुलाई । लाग्छ संसारले खोजी गरिराखेको खुन्खार  अपराधी हो । गुदि समाजमा असरल्ल छोडदैन आफ्नो अस्तिस्त्वो । नत्र गुदि र आबरण को  कुनै भेद नै भयन नि । धुजा धुजा भयको फोहोरी आबरणभित्र आफ्नो गुदि बाचाउछ । सुन्दर दिन को लागि । हिलोमा फुल्ने सुन्दर कमल जस्तो । गुदि फक्रन्छ असामाजिक र काठओर बाताबरणमा । सोचाइ को बिन्दुको अन्त्य पछी ।अनैतीकअ, असुन्दर र क्रुर दिनमा पनि शान्त  बस्छ । मौनत साधना गर्छ। जाडोको कोइली जस्तो । बसन्तको शैशबी दिनमा नै न्रित्य गर्दैन । गीत गौउदैन । क्षिणिक बसन्तमा गीत को के मज्जा, न्रित्य को के आनन्द । प्रौढ  बसन्तको दिनमा आफ्नो यौबनता फर्काउछ । डर ले जरो गाडेको हुन्छ । पर्खन्छ । प्रौढतासम्म । आबरणको पत्र द्वरा गुदि श्रीजना हुन्छ। या गुदि को ठोसताले आबरणको आकार लिन्छ । या दुबै सँगसँगनै हुन्छ । आबरणभित्र को मस्तिस्क या मस्तिस्क बाहिरको आबरण ।

सामाजिक सम्रचनागत सिकाई , तेस भित्रको ब्यबहार र प्राकृतिक पाठशालाले गुदि निर्माण  गर्छ । निर्माणधिन गुदि माथि लेप लगाउने काम कागजी ज्ञानले थपे जस्तो गर्छ । मानिस हरु सँगको  संगत उनिहरुको फरक बिचार  र सस्क्रिती र बादबीबादले गुदिलाई ठोसताको आकारमा ल्याउन सघाउछ । आबरण चाहेर या नचाहेर पनि स्वोभाबिक तरिकाले बिकास हुन्छ । प्रकृतिको नियम उलङघन गर्दैन । श्वेत या श्याम रङको प्रयोग गर्दै आफ्नो मसिनो कुचि चलाऊछ क्यानभास्मा । रङहरुको धेरी प्रयोग गर्दैन । केबल दुई रङ लीएर मिश्रन तयार गर्छ । त्यसमाथि पुर्खाबाट आयको आनुबम्शिक गुणले रङहरुको उुचित सयोजन मिलाउछ । 
यी भिन्न आबरण  र गुदिलाई जब यकै ठाउमा मिसाइन्छ । रङहरुको सम्योजन अजिब किशिम ले हुन्छ  । मान्छे पूर्ण आबरणको नि बन्दैन न त पूर्ण गुदिको । कतै कतै दुबइ गुण मिसिन्छ र नयाँ गुण को बिकास हुन्छ ।नबिन गुण भनेको दनदात्म्कता हो । गुदि भित्रको असङख्य बिचारको  संघर्श । हेरेको एउटा हुन्छ भोगाइमा आर्कै । बिचारको लामो संघर्श चल्छ आबरण गुदि आबरण  गुदि गुदि आबरण  गुदि गुदि गुदि आबरण  आबरण  आबरण  आबरण  आबरण  ...............................................................

सुर्यबहादुरहरु!

सुर्यबहादुर -जस्ले सिङ्गो सुर्य बोके आफ्ना पिठ्युमा र हिडिरहे एक मृत्युको बाटो । जिबनको भारी श्रमको पसिना भोको पेट र बग्रेल्ती बाँच्ने सपना...